Proiektuaren lehen ideiak

       Hasiera batean, mapa kontzeptuala gizarteari begira, kultura... hasi nintzen, baina enfokea beti zioan espazio publikoaren ingurura. Beraz, kontzeptuen azterlan honi buelta ematea erabaki nuen. Abiapuntua espazio publikoaren erabilera izatea, eta honi lotuta, gizartearen, kulturaren...ideiak agertzen joatea; hau da, ikuspuntua zabalduz joatea idea horren inguruan.
   Ondorioz, hurrengo eskema txikia sortu dut, espazio publikoaren okupazio eta erabileraren inguruan:

       

   Alde zahar honi aplikagarri den ondorioa: espazio publikoan ez da ezer gertatzen, ezer gertatzen ez delako!! Beraz, nola aktibatu espazio bat?? Badaude aztertutako zenbait parametro, nire ustez, erlazio zuzena dutenak espazio publiko baten izaera aktiboan. Honetan, papel oso garrantzitsua hartzen du aktibitatea dagoen pertzepzioak eta baita espazioen izaera berak ere. 

   Proiektuari begira, aztertutakoaren arabera, oso papel garrantzitsua hartuko du aktibitateen tarteko espazioak. Honen gaineko ideia espontaneoa, tarteko espazioa mailaketa bidez antolatzea zen, mailen gorenean eraikinak kokatuz.

   Honela, zuzentzerako orduan, erlazio zuzena ikusi genuen ideiaren eta Kathmanduko Durbar Square-aren artean. Beraz, hasierako pausuak, plaza honen izaera eta lekuan honen eragina aztertuz emango ditut.

S,AS Square, active square

    Omnibus: Bidaiari desberdin asko garraiatzeko kapazidadea duen ibilgailu bat proiektatzea eskatzen da. Orubearen ingurura begiratuta, alde zaharreko espazio ireki publikoak "meseta" txiki honen goiko alde honetan kokatzen direla bereiztu daiteke; esaldira itzuliz, bidaiari ezberdin asko garraiatzen dituen hutsune kate bat, baina bidaiari hauek ez dute eroso geratzeko ibilgailurik. Ez dago trantsiziorik gaur egunean alde zahar honetan ematen diren bidai hauetan. Soilik bidaia.
    Aurreko honekin, hutsune eta espazio publikoak egon arren, hauetan gelditu eta ekintzak aurrera eramateko euskarririk ez dagoela adierazi nahi dut. Gure orubea hauetako hutsune bat da gaur egungo egoeran. Honetan, programan azaltzen diren aktibitate eta ekipamenduak txertatuta asko aldatuko litzateke ordubearen izaera.
    Orubea, lotura puntu izango zen, bidaiari ezberdinak jasotzeko asmoz. Honez gain, bidaiari hauek gelditzeko ibilgailu izateko ekipatua egon beharko litzateke. Programan, beraz, kalearekiko erlazio estua duten ekintzek izugarrizko garrantzia izango dute, eta hauek artikulatu beharko dute eraikina edo espazioa bera.
Honela, ekintza ezberdinek kalearekiko duten erlazioa 5 mailatan adierazi dut arbelean, eta baita ekintza hauek garatzen diren epeen iraupena eta puntualtasuna ere. Ondorioz, aktibitateen konpatibletasuna ikusi eta kalearekin zein neurritan eman daitezkeen jasoko dut emaitza bezala. 
    Hona hemen azaldutako saiakera:

    Erabilera anitzeko espazioa, kalearen jarraipen bat litzateke, pasozko baina gelditzeko ekipatua dagoen leku bat; aktibitate ezberdinak nahastuko ziren leku bat. Leku honek, puntualki, merkatuaren funtzioa beteko luke; kaleko merkatua. Honekin lotuta, ez dut gune komertzialik planteatu nahi,gune hauetako ekintzek, heldu, erosi eta bueltatu esan nahi dutelako eta ez da hori lortzea gustatuko zitzaidan eragina. Zinema, kalearekiko nolabaiteko erlazioan planteatu daiteke, antzokia bezala. Hau nola ebatzi aurrerago ikusiko dut. Gainontzeko ekintzak, kalearekiko banatuago eta isolatuago ikusten ditut, baina ea nola artikulatu daitezkeen denak, izenburuko karratua den plaza aktibo bat lortzeko!
    Square, active square; titulua inglesez idatzi izana, ingeleran plaza eta karratuaren arteko homonimiagatik izan da, kasu honetan homonimiaz gin, nolabaiteko erlazioa badagoelako gure orubearen kasuan.

CALIPSO: la ciudad del agua

   Ésta es Calipso, la ciudad del agua. Entre dos montañas abruptas surge sobre un profundo lago subterráneo la ciudad de los mil pozos. Donde quiera que los habitantes, excavando en la tierra largos agujeros verticales, han conseguido sacar agua, hasta ahí y no más lejos se extiende la ciudad. Y es que en Calipso no existen ni pavimentos, ni calles, ni techos. Nada más que tuberías que suben, se entrelazan y mueren en duchas, bañeras, grifos y cubas de depósito de agua. Las crestas de las montañas sujetan las escalas y veredas suspendidas que unen las tuberías, formando una maraña de latón, zinc y cuerda.

   A cualquier hora, alzando los ojos entre las cañerías, no es raro ver a jóvenes muchachas tumbadas en la bañera, arqueadas bajo la ducha, cantando despreocupadas mientras las gotitas de sus salpicaduras destellan al sol del mediodía. Puede que Calipso sea una ciudad creada por mujeres o sin embargo fue creada por hombres como distarte para la vista, pero lo cierto es que si a quien vive en Calipso se le pide que imagine una ciudad feliz, será siempre una ciudad como Calipso la que describa; la ciudad del agua que se vuelve todo hacia lo alto.

Kutxilleria 28 "ETORBIDEA"

    Azken finean, nire ikuspuntu eta orubearekiko filosofia errepresentatu nahi izan dut proiektu honekin. Hasiera batetik, erabilera anitz biltzen dituen espazio indeterminatuan pentsatzean, kalean pentsatu nuen, eta gaur egungo kaleetaz dugun pertzepzioa.

    Kalea ez dugu gure sentitzen, eta beraz ez dugu guretzako erabiltzen. Honen aurrean, kalea errepresentatzen duen sistema bat, baina aldi berean, beharren arabera zabaldu edo txikitu daitezkeen espazioak sortzean pentsatu dut.

            Horregatik, proiektua bera kalea izatea nahi izan dut, momentu guztietan hutsunea oinarritzat hartuta. Orubean, beraz, ibilbide finko bat desplegatuko da, eta “kalean” zehar mugituz, kalean bertan ekintzak aurkituko ditugu zeintzuetan interaktuatzera bultzatuta sentituko garen. Kale horrek, atzeko karrika eta aurreko kutxilleria kalea lotuko ditu, ekintza anitz ezberdinez jositako ibilbide batekin. Proiektuaren elementuak:

-       Ibilbide finko bat

-       Azaleraz zabaldu eta txikitu daitezkeen plataformak

-       Erabilera pribatuagoak garatzeko, andamioen sistema jarraituz, altueran gauzatu daitezkeen azalerak; hauetara irisgarritasuna ere, ez da kalea bera izango (eskilarak, mekanismoak…)

            Laburbilduz, kalea nik nola ulertzen dudan eta nolakoa izan beharko zen pentsatzen dudan irudikatzen duen maketa bat egin dut. Nire kalearen gaineko irudiaren metafora bat alegia.

Proiektuaren lehen erabakiak

   Hasteko, ikuspegi orokor batetik, Gasteizko alde zaharraren egoeraz bueltak ematen ibil naiz, bertan dagoen mugimendu eta gertatzen diren ekintzen gainean.
   Ondorio batera iritziz, Gasteizko alde zaharra, Donostiakoa edo Bilbokoa bezain bizirik ez dagoela ikusi dut. Hau, kontuan hartuta, Donostiako eta Bilbo bezalako alde zaharretan ere, jendearen presentzia pasozkoa izaten dela, beraz ez dira adibide baliagarriak proiektuari dagokionez. Aurreragoko sarrera batean azaldu bezala, Indiako kaleak bai bazeuden ekintzetaz josia, benetako bizitza kalean aurkitzen zelarik. Zergatik ez da hau gertatzen?


   - Hiri monumentalak izatearen obsesioa modan jarri da, hiriek, turismoaren sektorean ikusten dutelako irtenbide ona; funtzionaltasuna eta hiriaren beraren bizitza alde batera utzita.
   - Biztanleek ez dugu hiria gure sentitzen eta beraz, ez dugu guretzako moldatzen eta erabiltzen.
   - Erabileretara zuzendutako lekuak, trinkoak dira, eta ez dute bere funtzioa besterik beteko. Zonakatzearen aldetik doa hau, eta ez ekintzen nahasketarenetik.

   Ideia hauek kontuan hartuta, kale bat nolakoa izan beharko zen ulertzen dudan moduan planteatu nahiko nuke ariketa hau. Lehenengo marrazkian ikusten denez, proiektua kalearen jarraien modura planteatzen dut, ibilbide bat, baina honetan ekintza ezberdin asko ematen direlarik; kale batean murgiltzen gara, alde batera eta bestera ekintza ezberdinak aurkituz eta haietan aktuatzeko aukera izanez. 

   Proiektua trinkoa balitz ordea, elitzateke erabiltzaileek beraientzako moldatutako espazio bat, eta horregatik eta sinplifikatze aldera, modulazioaren bidetik jarraitu dut proiektua. Eraikuntza sistema bat diseinatu nahi dut, ondorengo baldintzak beteko dituena:

     - Inpermanentea izan behar da, erabiltzaileek erraz moldatu dezaketena.

     - Erabilera anitzak bildu behar ditu beregain

     - Edozeinek moldatzeko modukoa izan beharko da (pieza txikiz osatutakoa)

     - Maldak <10% eta 1,5m-ko erradiodun biraketa posibleak

   Honen arabera, 1,5m-ko modulazio batean oinarritzen den eraikuntza sistema bat garatzen ari naiz...

Borgesen testuaren interpretazio eta baliatzea

"Por antecomedores y galerias salió a patios iguales y repetidas veces al mismo patio. Subió por escaleras polvorientas a antecámaras circulares; infinitamente se multiplicó en espejos opuestos;... En el segundo piso, en el último de la casa le pareció infinita y creciente. La casa no es tan grande - pensó -. La agradan la penumbra, la simetria, los espejos, los muchos años, mi desconocimiento, la soledad."

Borges

   Borgesen jarrera bere testuetan, ezaguna izan da beti metafisikotasunagatik. Hala ere, espazioaren pertzepsioaz hitz egitean, ezinbestekoa da ikutu metafisikoa, bakoitzari espazio batek eragindako sentzazioak oso ezberdinak izan daitezkeelako.

   Espazioaren pertzepzio honek egiten du arkitektura arte ezberdin.     Eskultura, beti ibili izan da bide honetatik, baina sortutako espazioen pertzepzioa urrunekoa zen. Azken urteotan, eskultura arkitekturara hurbilduz joan da, eta egindako lanek sortutako espazioen eragina erabiltzaileen gainekoa izaten ari da: Richard Serra, Annish Kapoor, Jorge Oteiza…

   Pertzepzioarekin eta espazioaren irakurketarekin jolastea, interes handikoa izan daiteke ariketa berriari begira ere, azken finean, ERABILTZAILEEK KALEA BEZALAKO ESPAZIO BAT BERE SENTITZEA GUSTATUKO LITZAIDAKEELAKO, ETA ONDORIOZ BERE EGITEA.

   Irudi honetan, Annish Kapoor-en lan bat ageri da. Eskultore eta artista hau, bisitatutako hiri batean jaio zen, Mumbai-en. Bidaian berataz hitz egin genuen, eta Borgesen testua irakurtzean, gaur egungo adibide on bezala etorri zait burura.

   Lan honekin, kaleko jendeak egunero zapaltzen duen espazio batez zuten pertzepzioa aldatu egiten dela uste dut. Eskulturak, erabiltzaileei, eguneroko espazio horren beste ikuspegi bat erakuzten die, normalean honetan erreparatzen ez delarik. Horrelako aktuazioen eragin mota hau oso interesgarria iruditzen zait, eta berriro ere, Kutxilleria kalean dudan helburua gogorarazten dit: interaktuatze baten bultzada, jendeak kalea bere sentituz eta erabiliz (gaur egunean gertatzen ez dena).

Ariketa berriarekin lehenengo kontaktua

   Behin azterketa garaia bukatuta, Bartzelonako San Cougaten eta diagonaleko unibertzitateetan arkitektura ikasten ari diren bi lagunekin India eta Nepalera bueltatxo bat ematea erabaki genuen.

Hona itzultzean ordea, lanak pilatuta aurkitu ditut, proiektu berriarena haien artean.

   Honi helduta, oso eztabaida interesgarria sortzen da, espazio indeterminatuen eta erabiltzaileen interakzioaren artean. Aurreko proiektuan, aspektu honen inguruan ibili nintzen, eta honi lotuta, bidaian, gure herrialdearen eta Indiaren arteko ezberdintasun argiak ondorioztatu ditut.

   Hasteko, erabilera anitzak espazio indeterminatu batean gertatzearen hariketa ulertzen nenbilela, KALEA etorri zait burura. Eguneroko kalea, horrela ikusten dut, bizitasun hau galduz badoa ere.

   KALEAren bizitasun honetan, ezberdintasun handia dago India bezelako lurraldearen eta gurearen artean. Gure kaleak, hutsik aurkitzen dira askotan, puntu baten eta beste baten arteko lotura bezela soilik baliatzen ditugun bitartean. Indian ez da horrelakorik ikusten: kaleak jendez josita zeuden, eguneroko ekintzak edozeinen aurrean gauzatuz eta interakzio oso aberats bat lortuz. Asko harritu ninduen honek, eta hariketa berrirako oinarri bezala erabiltzea gustatuko litzaidake. Hona hemen, kalean jasotako argazki batzuk:

   Indiari buruzko liburu batean, zera irakurri nuen: “…la India es un pais honrado…”. Esaldia gustatu egin zitzaidan, hala delako. Edozein lekutan ikusten zena, benetako India zen; bertako biztanleek zeramaten bizitza ikusgai! Hemen ordea, fatxada batzuen atzean egiten dugu bizitza, ekintzak gune batzuetan solik egin daitezkeela uste dugularik.

   Honen zergatia ulertu nahian, jabetzaren ideia datorkit. India bezelako herrialde batean, kalea eurena dela ulertzen dute, eta eurena egiten dute. Haiek sortzen dute kalea. Hemen aldiz, kalea, ez dugu geure sentitzen, horretarako gaitasun osoa uzten ez diguten bitartean. Beraz, ekintzak, espezializatutako guneetan bakarrik garatzeko gai ikusten ditugu. Kalea ez dugu gure sentitzen eta beraz, aktibitateei dagokienez hutsik aurkitzen ditugu.